هایپرلوپ؛ قطار نسل آینده که با سرعت هواپیما حرکت می نماید - بازی ناتمام

در سال 2030، کپسولی غلاف مانند که داخل لوله فولادی با فشار پایین شناور است و باسرعتی بیشتر از 965 کیلومتر بر ساعت حرکت می نماید، برای جابه جایی مسافران استفاده خواهد شد. این وسیله که هایپرلوپ (Hyperloop) نام دارد، روش حمل ونقل در آینده است که ایده آن را کارآفرین مطرح آمریکایی، ایلان ماسک مطرح نموده است.

شرکت های بزرگ مبالغ هنگفتی در پروژه های ساخت هایپرلوپ سرمایه گذاری نموده اند و اکنون لوله های آزمایشی در حال نصب در صحراهای دبی هستند و غلاف های آینده نگرانه آن در انبارهای اروپایی ساخته می شوند. هواداران هایپرلوپ می گویند که این فناوری پایدارتر از هواپیما و به مراتب سریع تر از قطارهای سریع السیر است؛ اما آیا هایپرلوپ یک وسیله حمل ونقل پیروز در آینده خواهد شد و می تواند موانع پیش روی تحقق این رویا را مرتفع کند؟ به عبارتی، آیا در آینده ای نزدیک می توانیم سوار یکی از این وسایل نقلیه با فناوری پیشرفته شویم؟

آینده حمل ونقل چطور خواهد بود؟

با وجود همه ادعاهای آینده نگرانه، ایده هایپرلوپ در گذشته ریشه دارد. کریس دولاک، رئیس ترانزیت و خطوط راه آهن جهانی در شرکت مشاوره مات مک دونالد است، شرکتی که روی ترمینال پنج فرودگاه هیترو و متروی لندن فعالیت می نماید. او می گوید:

هایپرلوپ از نظر فناوری، ایده نوی نیست، چراکه مفهوم حمل ونقل به وسیله خلاء از پیش تر مطرح شده بود.

او به آیزام کینگدام برونل، از پیشگامان مهندسی بریتانیا اشاره می نماید که در اواخر دهه 1800 به صورت آزمایشی از هوای فشرده برای حمل واگن ها استفاده کرد. کریس دولاک می گوید:

اگر به موزه برونل در بریستول بروید، نمونه اصلی طرح او برای به حرکت در آوردن قطارها را خواهید دید. با تماشا آن ها متوجه می شوید که چرخه نوی از بعضی فناوری های موجود هستند.

با وجود کوشش های برونل، بیش از یک قرن بعد، این ایلان ماسک بود که ایده حمل ونقل آینده نگرانه خود را مطرح نمود. او در سال 2013، هایپرلوپ را تلفیقی از کنکورد، ریل گان و هاکی روی میز توصیف نموده بود.

ماسک در مقاله ای به تشریح ایده خود پرداخت و نوشت که خیلی خوب می گردد اگر بتوانیم وسیله حمل ونقل جایگزینی به جای پرواز یا رانندگی داشته باشیم، البته در صورتی که این وسیله واقعاً بهتر از هواپیما یا خودرو و قطار باشد. او می گوید:

این سیستم حمل ونقل نو باید ایمن تر، سریع تر، ارزان تر و راحت تر باشد، در برابر آب وهوا و زلزله مقاوم بماند و در عین حال، پایدار باشد، بتواند انرژی خود را تأمین کند و اختلالی هم به وجود نیاورد.

با این حال، این جاه طلبی چطور پنج سال بعد به واقعیت تبدیل شد؟ ایلان ماسک هرگز نقش فعالی در تبدیل ایده هایپرلوپ به واقعیت فیزیکی نداشته است و صرفاً مشارکت محدودی در رقابت سالانه طراحی هایپرلوپ داشت که به وسیله شرکتش، اسپیس ایکس، با هدف حمایت و شناسایی استعدادهای جوان مهندسی برگزار می گردد.

اما شرکت های دیگری هستند که با تحقق همین ایده تأسیس شده اند، از جمله شرکت آمریکایی ویرجین هایپرلوپ وان، استارتاپ آمریکایی فناوری های حمل ونقل هایپرلوپ (HTT) که با امضای توافقی با چین می خواهد یک جهت آزمایشی بسازد، شرکت کانادایی ترنسپاد و شرکت هارت هایپرلوپ مستقر در هلند. هریک از این سازمان ها به صورت منظم به وسیله کارزارهای شبکه های اجتماعی و مطبوعات، پیشرفت های خود در این زمینه را به گوش مردم می رسانند؛ هرچند که به نظر می رسد تبدیل هایپرلوپ به یک وسیله واقعی حمل ونقل، فرایندی طولانی باشد.

هیج شکی نیست که هایپرلوپ بسیار مجذوب نماینده به نظر می رسد؛ در واقع این ایده که مسافران با سرعت فوق العاده بالایی در لوله ای شناور در سراسر کشور جابه جا شوند، واقعاً خارق العاده است. همه غلاف هایی که تا به امروز دیده ایم، ساختاری صیقلی و آیرودینامیک داشته اند که در فیلم های علمی تخیلی آینده نگرانه، عادی به نظر می رسند. بحث سرعت نیز مطرح است؛ کسانی که از جای تنگ و تاریک هراس دارند شاید ایده جابه جایی در لوله ای بدون پنجره را نپذیرند، اما به اعتقاد هربرت اینشتین، کارشناس تونل سازی از دانشگاه اِم آی تی ایالات متحده آمریکا، بسیاری از ما وقتی بدانیم که سریع تر به مقصد خواهیم رسید، این ترس را تحمل می کنیم. رایان کلی، رئیس بازاریابی و ارتباطات شرکت ویرجین هایپرلوپ وان، می گوید:

مردم شاید بتوانند به واسطه زودتررسیدن به مقصد در یک دوم یا یک چهارم زمان عادی، شرایطی که برایشان ناخوشایند است را تحمل نمایند. در صورتی که مردم بتوانند با سرعت حدبیشتر 1080 کیلومتر بر ساعت فاصله دو شهر را بپیمایند، مدت زمان عادی این جهت که بر اساس ترافیک، سه تا پنج ساعت بوده است را می توانند در زیر 30 دقیقه طی نمایند. این موضوع مزایای اجتماعی - مالی درخور توجهی دارد که به عنوان مثال معادل یا بیشتر از مزایای ساخت هواپیما یا قطار است.

مطمئناً سفر با هواپیما سریع است، اما سباستین گندرون، مدیر عامل شرکت ترنسپاد معتقد است که هایپرلوپ، ترددهای مکرر مترو و سرعت هواپیما را یک جا دارد. او به سیستمی مشابه مترو فکر می نماید که در آنجا قطارهای هایپرلوپ پشت سرهم می رسند و امکان استفاده از اولین خدمات در دسترس را به مسافران می دهند.

شرکت های مختلفی که در حوزه توسعه این فناوری فعالیت می نمایند نیز می گویند هایپرلوپ قرار است سیستم حمل ونقل عمومی ارزان ای باشد که قیمت بلیط آن به همان میزان قیمت بلیط قطار باشد و نه بلیط هواپیما.

آیا هایپرلوپ، جایگزینی پایدار است؟

باتوجه به اینکه امروزه مسافران بیشتری به خاطر نگرانی های زیست محیطی، مایل به استفاده از قطار به جای هواپیما هستند؛ هایپرلوپ نیز منظره وسوسه انگیزی از شبکه های حمل ونقل سبزتر ارائه می نماید که بر زیرساخت های ناپایدار و قدیمی متکی نیست. این سؤال مطرح می گردد که آیا هایپرلوپ گزینه بهتری به شمار میرود؟ بدیهی است، کسانی که در پروژه های هایپرلوپ شرکت دارند، این موضوع را تأیید می نمایند، اما گفته اند به خصوص در مرحله آزمایش، تأثیرات محیط زیستی نیز خواهد داشت. تیم هوتر، مدیرعامل شرکت هارت هایپرلوپ، می گوید:

پایداری هایپرلوپ 10 برابر بیشتر از هواپیما است و حتی پایدارتر از قطار محسوب می گردد.

رایان کلی از ویرجین هایپرلوپ وان، می گوید این فناوری از نظر مصرف بهینه انرژی حدوداً پنج برابر بهتر از پروازهای کوتاه مدت است. بعید به نظر می رسد که هایپرلوپ به طور کامل جایگزین سفرهای هوایی گردد، زیرا هایپرلوپ بین قاره ای بسیار گران تمام می گردد و به لحاظ جغرافیایی نیز مقوله پیچیده ای است، اما این فناوری می تواند جایگزین پروازهای کوتاه ارزان گردد. دولاک، کارشناس حمل ونقل، می گوید:

به عنوان مثال، پرواز در مکان هایی بین ملبورن و سیدنی از جمله پروازهای کوتاهی هستند که چهارمین جهت هوایی داخلی پرترافیک استرالیا را تشکیل می دهند.

آیا هایپرلوپ امنیت دارد؟

استفاده از هایپرلوپ به عنوان جایگزینی مناسب برای سفر هوایی احتمالاً به گستردگی آن در جهان بستگی دارد، هرچند که تردیدهایی درباره مجذوب نمایندهیت آن در کل جهان مطرح است. دولاک می گوید:

دغدغه من درباره هایپرلوپ این است که شاید به خاطر علم فیزیک به کاررفته در آن، تبعیضی علیه عده معدودی از مردم جامعه باشد که می خواهند از آن استفاده نمایند، اما نمی توانند؛ زیرا سرعت آن در محدوده بالاترین حد تحمل توانایی انسان برای پذیرش این نوع شتاب و سرعت است و اگر شما شخص سال خورده ای باشید، بعید می دانم که بتوانید مثل قطارهای سریع السیر، چنین سرعتی را تحمل کنید.

رایان کلی از شرکت ویرجین هایپرلوپ وان تأکید دارد که این غلاف ها ایمن بوده و برای همه مناسب هستند. او می گوید:

مأموریت ما این است که سفر با هایپرلوپ را به خسته نماینده ترین سفر زندگی تان تبدیل کنیم. ما می خواهیم که هایپرلوپ راحت باشد و بعلاوه قرار نیست که یک ترن هوایی بسازیم. محیط کنترل شده آن مانع از بروز مشکل و اختلال می گردد و در نتیجه وقتی با سرعت هواپیما در حال حرکت است، مسافران حس بلندشدن از زمین و تکان ها یا پایین آمدن های ناگهانی که در سفر هوایی احساس می گردد را تجربه نخواهند کرد.

مدیرعامل ترنسپاد نیز می گوید که سفر با هایپرلوپ مشابه سفر هوایی است و برای بیشتر افراد امن خواهد بود. او ادامه می دهد:

ما درباره امنیت و راحتی مسافران کوتاه نمی آییم.

بااینکه لوله های هایپرلوپ باید در برابر فجایع طبیعی مقاوم باشند، اما سؤال اینجا است که در شرایط اضطراری، مردم چطور از غلاف ها تخلیه می شوند؟

هایپرلوپ با چه چالش هایی روبرو است؟

تبدیل مفهومی نوآورانه به واقعیت مسلماً با بعضی مسائل روبرو می گردد. شرکت های هایپرلوپ همگی بااطمینان از امکان پیروزیت آمیزبودن پروژه های خود صحبت می نمایند. کلی از ویرجین هایپرلوپ وان شرح می دهد که آن ها در حال حاضر بر مراحل قانونی و اخذ گواهینامه تمرکز دارند. او می گوید:

ما می دانیم که این فناوری و علم فیزیک مرتبط با آن پیروز خواهد بود. چالش پیش روی ما بیشتر در زمینه متقاعد کردن دولت است که آیا برای حمایت از یک نوآوری واقعی، ایجاد شغل و پذیرش ریسک های این کار جدی است و اعتماد کافی به کاری که ما انجام می دهیم، دارد یا خیر.

کریس دولاک بر لزوم سرمایه گذاری خصوصی در بسیاری از پروژه های تأکید دارد، چرا که شرکت های هایپرلوپ نمی توانند صرفاً به سرمایه گذاری دولت متکی باشند، اما همین موضوع مسائل دیگری را پیش روی این پروژه ها قرار می دهد. علاوه بر این، درباره اینکه نظارت بر هایپرلوپ باید به وسیله مقامات راه آهن انجام گردد یا هواپیمایی، نیز سردرگمی هایی وجود دارد.

هایپرلوپ چه زمانی فعالیتش را شروع می نماید؟

شرکت ویرجین هایپرلوپ وان در سال 2017 غلافی در ابعاد واقعی ساخت که در جهت آزمایشی در نوادا، توانست به سرعت 387 کیلومتر بر ساعت برسد. رایان کلی می گوید:

از آن موقع به بعد، روی پیشبرد این سیستم از یک فناوری هیجان انگیز به شکل نوی از حمل ونقل عمومی کار نموده ایم و اثبات این ادعا هم پیروزیت آمیز بودن آن در همان روزهای ابتدایی بوده است.

ریچارد برانسون در اواخر سال 2018 از سمت خود در ریاست هیئت مدیره ویرجین هایپرلوپ وان کناره گیری کرد و جی والدر، جانشین او شد. او در راه اندازی سیستم پرداخت غیرنقدی اویستر کارت لندن برای متروی لندن نقش داشت. در همین حال، شرکت آمریکایی فناوری های حمل ونقل هایپرلوپ در اکتبر 2018 از کپسول مجذوب نمایندهی در ابعاد واقعی در منطقه ال پوئرتو د سانتا ماریا اسپانیا پرده برداری و ویدئویی از آن منتشر کرد که ساخت جهت آزمایشی را نشان می داد.

شرکت هارت هایپرلوپ، در ماه ژوئن سال 2018 از افتتاح یک مرکز آزمایشی و بعلاوه برنامه های بلندمدت خود برای توسعه سیستم حمل ونقل در سراسر اروپا اطلاع داد. تیم هوتر، مدیرعامل هارت می گوید:

این اولین گام درجهت ایجاد هایپرلوپ به عنوان شبکه جایگزین حمل ونقل محسوب می گردد که قرار است جایگزینی برای پروازهای کوتاه مدت آلوده نماینده باشد.

ترانسپاد نیز مشغول پژوهش های امکان سنجی و ساخت جهتی آزمایشی است. شعبه شرکت ویرجین هایپرلوپ وان در هند میخواهد تدارکات اجرای این سیستم بین شهرهای بمبئی و پونا را در دستور کار خود قرار دهد که 120 کیلومتر با یکدیگر فاصله دارند. این جهت احتمالاً از نظر جهانی طولانی ترین جهت برای هایپرلوپ است. این شرکت امیدوار به اخذ گواهینامه تا سال 2023 و راه اندازی این سیستم تا سال 2029 است.

سباستین گندرون، مدیر عامل شرکت ترنسپاد میخواهد تا سال 2025 این گواهینامه را اخذ کند. کارشناسان روی خط زمانی این پروژه اتفاق نظر دارند. دولاک می گوید:

شاید درحالت واقع گرایانه، سال 2030 نزدیک ترین زمان برای شروع فعالیت هایپرلوپ باشد.

او معتقد است، زمانی که یک شرکت بتواند با پیروزیت این مفهوم را به ثمر برساند، سایر شرکت ها نیز راه او را دنبال خواهند کرد. با این حال، هنوز هیچ سفر آزمایشی با حضور مردم انجام نشده است. کسی چه می داند، شاید طی 10 سال آینده خود را در لوله ای فلزی در حال جابه جایی روی کره زمین با سرعتی بسیار بالا ببینیم و پروازهای کوتاه مدت به خاطره ای دور تبدیل شده باشند.