آثار سده&zwnjهای پنجم تا دهم هجری در معماری دستکند زیرزمینی تفرش کشف شد
به گزارش بازی ناتمام، مصطفی مرزبان، مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان مرکزی گفت: دستکند زیرزمینی تفرش در زیر بافت امروزی شهر تفرش واقع شده و با 200 هکتار وسعت یکی از وسیع ترین محوطه های زیرزمینی در ایران و خاورمیانه است.
جهت دریافت خدمات پتینه کاری با گروه ساختمانی آبان در ارتباط باشید. هر گونه خدمات رنگ آمیزی با تکنیک های مدرن پتینه کاری را به ما بسپارید.
مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان مرکزی اظهار کرد: به گفته دکتر موسوی نیا، سرپرست برنامه کاوش باستان شناسی دستکند زیرزمینی تفرش با استناد به داده های باستان شناسی این دستکند در دوره سلجوقی ساخته شده و تا دوره صفوی مورد استفاده نهاده شده است.
مرزبان اضافه نمود: با استناد به مطالعات مردم شناسی، این محوطه با حدود 200 هکتار وسعت، وسیع ترین محوطه زیرزمینی است که تا به امروز از کاوش های باستان شناسی در ایران گزارش شده است.
مرزبان در ادامه اضافه نمود: مطبق بودن این محوطه، وجه دیگری از اهمیت دستکند زیرزمینی تفرش است. در اولین فصل کاوش باستان شناسی محوطه، از سه طبقه از مجموع طبقات محوطه شناسایی و مورد کاوش باستان شناسی نهاده شد.
او اظهار کرد: تا به امروز یک فصل کاوش باستان شناسی در تابستان 1398 در این محوطه انجام گرفته و دومین فصل کاوش آن اکنون درحال انجام است.
مدیر کل میراث فرهنگی استان مرکزی گفت: با استناد به داده های باستان شناسی، این محوطه در دوره سلجوقی مورد استفاده قرار می گرفته است و پس از این دوره برای همواره مسدود شده، البته کشف شواهدی از دوره ایلخانی تا قاجار در طبقات فوقانی محوطه نشان می دهد احتمالا فضاهای فوقانی به صورت محدود در این ادوار مورد استفاده های گوناگونی قرار می گرفته است.
مرزبان به افتتاح همزمان دو بخش عمومی و اختصاصی از دیگر اقدامات در حال اجرا در دستکند زیرزمینی تفرش اشاره نمود و گفت: در فاز عمومی، با دسترسی راحت، بخشی از محوطه به منظور بازدید عموم افتتاح خواهد شد و در فاز اختصاصی بخشی از محوطه به منظور بازدید تخصصی تر فضاها و چالش زیست در فضاهای دستکند افتتاح می گردد.
مرزبان اضافه نمود: با وجود کاوش های باستان شناسی تا به امروز شاهدی قطعی از کاربری محوطه یافت نشده است با این حال وسعت محوطه و منطبق بودن فضاهای معماری، که احتیاج به نیروی کار فراوانی داشته است، نشان دهنده غایتی متعالی و کاربری ویژهای در دوره سلجوقی بوده است.
او اظهار کرد: دومین فصل کاوش باستان شناسی در شهر زیرزمینی تفرش با هدف کشف طبقات اصلی محوطه و فهم ساختار معماری آن در کنار کشف شواهدی از کاربری محوطه در پاییز 1399 شروع شد.
مدیر کل میراث فرهنگی استان مرکزی اضافه نمود: در نتیجه آنالیز ها و کاوش های فصل جاری، شواهدی از طبقات اصلی محوطه یافت شد که شامل فضاهای معماری مسکونی با اتاق هایی به ابعاد میانگین 3 در 4 متر، چاه ها و دسترسی فضایی به طبقات زیرین، شواهدی از قنات قدیمی شهر و یک آب انبار از مهمترین یافته های فصل دوم کاوش در دستکند زیرزمینی تفرش است.
او با اشاره به کشف قطعه سفال هایی از دوره سلجوقی در بافت اصلی محوطه گفت: این آثار نشان می دهد این دستکند در این دوره استفاده شده و با استناد به پرشدگی های پیشین در این دوره مسدود شده است.
او اظهار کرد: همزمان با کاوش های باستان شناسی، عملیات ساماندهی و آماده سازی محوطه برای بازدید عموم نیز در دستور کار نهاده شده است.
شهرهای زیرزمینی نمونه های کم نظیری از نبوغ مردمان در حوزه دفاعی و پدافند غیرعامل هستند و این بخش از معماری کهن با دالان های تودرتو و رازناک و معماری ماهرانه و عجیب از جاذبه بالایی برای رونق گردشگری برخوردار است.
دستکندها با هدف ایجاد سرپناه مردمان شهرها در ناملایمات محیطی و خطر حمله دشمنان ایجاد می شد و ویژگی شاخص آن ها این است که بدون استفاده از هیچ گونه مصالح انسان ساخت و تنها با استفاده از ابزارهای دستی کندمان ایجاد شده اند و با گذر زمان همچنان مستحکم هستند و حرف های زیادی برای گفتن دارند.
ایلنا نوشت، هدف از ایجاد اغلب این دستکندها استتار محل زیست و خفای انسانی در برابر دشمنان خارجی بوده و موضوع اشتراک آنان در زمینه معماری، وجود کریدورهای تنگ و تاریک و متعدد است که جلوه عجیبی دارد، اما کار ویژه مهمی را در یک بازه تاریخی خاص در حفظ و بسط امنیت و زیست مردم آن خطه در ناملایمات حاکم برعهده داشته است.
منبع: گردشبان