ثبت باغستان قزوین در جیاس به اقتصاد باغداران یاری می نماید - بازی ناتمام

حامد احمدی درخصوص موضوع ثبت باغستان سنتی قزین در جیاس (میراث کشاورزی مهم دنیا) اظهار کرد: در ابتدا باید گفت جیاس مخفف سیستم میراث کشاورزی مهم دنیای است و به بحث کشاورزی میراثی و سنتی در مقیاس منطقه ای می پردازد که ارتباط پیچیده ای با جوامع انسانهای محلی در هر منطقه دارد و عملاً غذا و معیشت آن منطقه را تأمین می نماید، این سبک از کشاورزی سنتی یا میراثی بر اثر انباشت تجربه طی نسل های متمادی به شرایط حال حاضرش رسیده است و یک دانش عمیق و چند وجهی در این نوع کشاورزی وجود دارد که آن را از سایر گونه های کشاورزی، دامداری مکانیزه که امروزه وجود دارد، متمایز می نماید.

وی پیرامون اینکه ثبت باغستان قزوین در جیاس به اقتصاد باغداران یاری می نماید، اعلام کرد: درباره اهمیت جیاس باید عرض کنم، با توجه به تغییرات اقلیمی که امروزه رخ داده و خطرات طبیعی، مسائل اجتماعی، سیاسی، توسعه شهرها و امنیت غذایی، سازمان فائو در یک اجلاس دنیای به این موضوع یعنی بحث کشاورزی خانوادگی که به صورت میراثی است پرداخت و در نهایت آن جلسه به یک کار گروه شکل گرفته که در ادامه به عنوان بخشی از زیرمجموعه فائو ثبت شده و حالا رسماً به کار خود ادامه می دهد.

این کارشناس محیط زیست در ادامه اضافه نمود: درباره جیاس، بحث مهم و حائز اهمیت امنیت غذایی است. اگر بخواهیم سؤالی را درباره چرایی حفظ میراث کشاورزی؟ مطرح کنیم باید ذکر کنم طبق گزارش فائو همین سیستم کشاورزی سنتی و میراثی به اصطلاح کشاورزی در مقیاس خرد، عملاً تأمین نماینده غذا برای 2 میلیارد نفر در کره زمین است؛ به همین علت حفاظت از این سبک کشاورزی اهمیت زیادی پیدا می نماید.

وی اعلام کرد: از سویی دیگر این سبک کشاورزی تأمین نماینده و حفظ نماینده تنوع زیستی است. وجه تمایز این سبک از کشاورزی با کشاورزی مکانیزه در همین موضوع است که تنوع زیستی در آن از اهمیت بیشتری برخوردار است. از طرفی دانش تجربی که از نسل های مختلف به نسل بعد انباشته و انتقال داده شده با توسعه کشاورزی صنعتی و مدرن نباید به فراموشی سپرده گردد و باید به هر طریق ممکن حفظ گردد و از آنجا که این سبک کشاورزی در مقیاس خرد بر معیشت خانوار اثر دارد، بسیار مهم است.

احمدی اعلام کرد: یکی از اولین اهداف جیاس شناسایی این سایتها و معرفی آن در مقیاس ملی و دنیای است که بتوانند از این طریق به رسمیت شناخته شوند، پس از آن بحث مطلع سازی در مقیاس ملی است و درک اینکه این سیستم ها با چه تهدیداتی روبرو هستند؛ از طرفی در مرحله دوم ظرفیت سازی جوامع محلی کشاورزی در این سند منظره دیده شده که به کاهش خطراتی که برای این سیستم کشاورزی هست، منجر گردد؛ به عنوان مثال با الگوهایی میتوان یکسری فرآیندهای برندسازی در مقیاس دنیای و در مجموع یکسری اقداماتی انجام داد که باعث گردد آسیب به سیستم کشاورزی مورد نظر کمتر شوند.

وی توضیح داد: در ادامه بحث اقتصاد و معیشت کشاورزان را هدف قرار داده است تا به باغداران یاری کند که محصولاتشان در حوزه برندینگ مطرح گردد و کشاورزان و باغداران تشویق شوند تا این سبک کشاورزی خود که به نوعی حفظ نماینده تنوع زیستی است را حفظ نمایند و در نهایت سیستم های نظارتی هم یاری نماینده باشند تا این سبک سنتی کشاورزی که طی زمان خیلی طولانی شکل گرفته و تکامل پیدا نموده، حفظ گردد؛ مانند اتفاقی که امروز در باغستان سنتی قزوین در حال رقم خوردن است.

این کارشناس با اشاره به نمونه های میراث کشاورزی ثبت شده در جیاس گفت: در حال حاضر براساس اطلاعاتی که در سایت جیاس ثبت شده، اروپا پانزده سایت کشاورزی ثبت شده، آمریکای شمالی چهار سایت کشاورزی، آمریکای جنوبی سه سایت کشاورزی و آسیا بیشترین سایت های کشاورزی ثبت شده را دارد؛ البته تعدادی از این آمار در دست ثبت است و 58 سایت را می گردد نام برد که ایران هم در این بین رتبه خوبی دارد. به طور کلی در آسیا، کشور چین و ژاپن آمار خیلی بالایی از ثبت کشاورزی میراثی خود دارند و بیشترین سایت های ثبت شده در دنیا را شامل می شوند.

وی گفت: در ایران هم نمونه های ثبت شده ای داریم، شامل؛ قنات ایران که نظام مهندسی و ساخت قنات ایران در میراث دنیای جیاس ثبت شده است. انجیر دیم استهبان در استان فارس و زعفران قائنات هم از موارد دیگری هستند که ثبت دنیای شده اند. باغستان سنتی قزوین هم که در دست ثبت است؛ مقیاس انجیر دیم استهبان را می گردد همتراز باغستان سنتی قزوین دانست، بالغ بر 26 هزار هکتار انجیر دیم در استان فارس زیر کشت است و با توجه به آن نظام کاشت، داشت و برداشتی که دارد، برای میراث دنیای فائو حائز اهمیت بوده و به ثبت رسیده است.

احمدی اعلام کرد: اگر بخواهیم در مقیاس دنیای هم نمونه هایی را بگوییم میتوان به برنجکاری پلکانی چین در منطقه کوهستانی و تپه ای، مزارع سنتی چای در ژاپن، یک مدل کشاورزی در هند که این کشاورزی در عمق یک متر و بیست تا سه متری در زیر سطح دریا انجام می گردد و دانشی را با خود به همراه داشته و طی زمان بسیار طولانی شکل گرفته است، اشاره نمود.

وی در ادامه اعلام کرد: سبک کشاورزی در باغستان قزوین هم طی زمانهای مختلفی از انباشت تجربیات نسل به نسل شکل گرفته و به این مرحله رسیده است. الان اگر بخواهیم به عنوان مثال در شمال یا جنوب کشورمان این کشاورزی را داشته باشیم قطعاً نمی توانیم، چرا که علاوه بر مسائل مربوط به جغرافیا و اقلیم یک دانشی را در پی خودش دارد که باید ابتدا ثبت و به دنیایان شناسانده و عملی گردد و این موضوع کمترین کار ممکن است.

این کارشناس اضافه نمود: یکی از فواید ثبت دنیای، برند شدن در مقیاس دنیای یعنی پیدا کردن بازار در مقیاس دنیای با برند منطقه ای است. به عنوان مثال طبق گزارشات، انجیر استهبان در گذشته به لحاظ ارگانیک بودن و عدم استفاده از سموم و کود شیمیایی جزو کالاهای مرغوب بوده و فروش خیلی خوبی هم داشته اما به وسیله شرکتهای دیگر مانند شرکتهای چینی یا شرکتهای مهم دیگر خریداری و با برند آنها به بازار عرضه میشد. اما حالا با این سبک این فرصت پیش می آید که با برند منطقه ای و مستقیماً در بازار دنیای عرضه گردد و سود حاصل از آن مستقیماً به باغداران و کشاورزان آن منطقه برسد. این نکته مهمی است که در بحث برندسازی دنیای مطرح است.

وی توضیح داد: حتی این موضوع در خصوص باغستان سنتی قزوین هم صدق می نماید؛ محصولات باغستان سنتی قزوین، همین حالا هم در بازار به ارقام خیلی خوبی مبادله می گردد ولی از آنجا که در بحث برندینگ خیلی کار نشده شناخته شده نیست و با واسطه این اتفاق صورت می گیرد. وقتی که ثبت دنیای صورت بگیرد، میتوان سود حاصل از آن مستقیماً به باغدار برسد و به اقتصاد باغدار یاری می نماید.

احمدی با اشاره به چرایی اهمیت حفظ باغستان سنتی قزوین توضیح داد: می توانیم بگوییم باغستان سنتی قزوین چند عملکردی است یعنی فقط بحث فراوری غذا و معیشت برای باغداران مطرح نیست. این تنها یک کارکرد باغستان سنتی قزوین است. باغستان سنتی قزوین مانند کمربند سبزی دور شهر قزوین را گرفته و این به لحاظ اقلیمی تعدیل نماینده دمای شهر در مقیاس کوچک است. از طرفی وقتی بحث معضلات محیط زیستی را مطرح می کنیم به عنوان مثال در خصوص دریاچه ارومیه، وقتی دریاچه ارومیه خشک گردد بحران و معضلی که ایجاد می نماید فقط در مقیاس دریاچه ارومیه نیست، طبق گزارشی که کارشناسان دادند اگر طوفان و ریزگردی اتفاق بیفتد، این معضل تا حد استان تهران هم گریبانگیر می گردد.

این کارشناس محیط زیست در سرانجام اظهار کرد: در خصوص باغستان قزوین هم همین طور است اگر ما باغستان سنتی را از دست بدهیم حتی در مقیاس کلان و ملی دچار بحران و مشکل می شویم و می تواند استانهای همجوار را هم درگیر کند و حتی می تواند دشت قزوین را دچار بحران کند، ضمن اینکه باغستان سنتی قزوین به وسیله سیلاب سیراب می گردد و با ذخیره کردن آب در سفره های زیرزمینی، تأمین نماینده آب برای دشت قزوین است، یعنی تأمین نماینده آب به منظور فعالیتهای کشاورزی در دشت قزوین است.