زیر پوست جنایات خانوادگی - بازی ناتمام

به گزارش ایسنا، غلامرضا علیزاده، در تحلیل قتل ها و جنایات خانوادگی اظهارکرد: پدیده های آسیب های اجتماعی دارای متغیر های گوناگونی است که هرکدام از این متغیر ها قطعه ای از پازل جنایات سوء اجتماعی را تشکیل می دهد. در واقع می توان اینطور گفت که گاهی چند متغیر و قرارگرفتن آن ها در کنار یکدیگر است که منجر به وقوع جنایتی نظیر آنچه که در پرونده خانواده خرمدین شاهد بودیم، می شود.

وی ادامه داد: در این شرایط وظیفه جامعه شناسان و آسیب شناسان، شناسایی متغیر های اجتماعی و بررسی دامنه اثرگذاری هر یک از این موارد است. باید دید چه عواملی سبب شده تا یک پدر و مادر فرزندان خود را به قتل رسانده و آنان را به شکلی فجیع مثله مثله کرده و در خیابان رها کنند. این ها موارد مهمی است که نباید مورد غفلت واقع شود.

این آسیب شناس چنین رفتار هایی ها را به متاستاز کردن سرطان در بدن انسان تعبیر کرد و گفت: این قبیل رفتار ها ناشی از انباشت چندین متغیر و بروز ناگهانی آن است.

وی به آمار قتل های خانوادگی در کشور اشاره کرد و گفت: ما شاهد آن هستیم که طبق اعلام منابع رسمی نظیر پلیس و دستگاه قضایی سهم زیادی از قتل ها مربوط به قتل های خانوادگی است. این موضوع زنگ خطری جدی برای سلامت کانون خانواده محسوب می شود و باید نهاد های حمایتگر از این کانون وارد عمل شوند، تا همچنان خانواده به نام محیطی امن و قابل اطمینان و محلی برای امنیت و آرامش اعضای خانواده باشد. کارکرد خانواده به مثابه محلی است که اعضای خانواده در هنگام مسائل و سختی ها به آن پناه برده و دیگر اعضاء تمام امکانات و توانشان را بر حل این معضل به کار می گیرند؛ بنابراین نباید اجازه داد که خانواده دچار تضعیف شود.

هفت عامل برای قتل های خانوادگی

علیزاده در ادامه به تشریح عوامل موثر بر پیدایش و وقوع قتل های خانوادگی پرداخت و با تقسیم آن به هفت عامل اصلی فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، مالی، روانشناختی، حقوقی و حیثیت خانوادگی به تشریح هریک از این مواردپرداخت و تاکید کرد که گاهی ترکیب چندین مورد از این عوامل سبب ارتکاب قتل یا دیگر خشونت ها در محیط خانواده می شود.

وی نخستین عامل را عوامل فرهنگی دانست و گفت: این عوامل شامل مواردی مانند شکاف نسلی، تضاد و تقابل ارزش های اعضای خانواده و... است. در واقع زمانی که افراد یک خانواده مجبور می شوند که در زمانی طولانی و طی چندین سال با یکدیگر زندگی کنند. باید به ارزش ها و باور های یکدیگر هم احترام بگذارند، اما اگر به این امر توجه نشود، شکاف نسلی میان اعضای خانواده زیاد شده و طولانی شدن مدت زندگی فرزندان با والدینشان حتی می تواند این شکاف را به مرحله تضاد آشتی ناپذیر برساند.

این آسیب شناس ادامه داد: در برخی از این موارد توصیه می شود که فرزندان استقلال خود از خانواده را به ازدواج و تشکیل خانواده مشروط نکرده و اگر همچنان تا سنین بالا با خانواده خود زندگی می کنند و دارای این مسائل هم شده اند، محیط زندگی خود را از جدا کنند. چرا که در این مواقع به مرور عشق و محبت به تحقیر و نفرت تبدیل می شود و همین موضوع سبب می شود تا مناسبات عاطفی و مهرورزانه در خانواده رنگ ببازد.

علیزاده اضافه نمود: تضاد سبک زندگی و انتخاب سبکی متفاوت از خانواده می تواند مسائلی را ایجاد کند، مثلا اینکه شاید جوانان بخواهند تا نیمه شب تلویزیون تماشا کنند و پدر و مادر بخواهند زود بخوابند. انتظار بیش از حد والدین از فرزندانشان هم در همین حوزه عوامل فرهنگی جای می گیرد. گاهی این انتظار بالا سبب می شود تا والدین با فرزندان و حتی در مواردی فرزندان هم با والدین خود با زخم زبان و کنایه صحبت کرده و عدم موفقیت های خود را به دیگری ربط دهند. اینکه والدین عدم موفقیت فرزندان خود را ناشی از بی لیافتی و بی عرضگی آن ها بدانند و دست به تحقیرشان بزنند یا فرزندان هم والدینشان را افرادی بی عرضه خطاب کنند، از این دست موارد است.

به گفته این مدرس دانشگاه، تفاوت در شیوه گذراندن اوقات فراغت متفاوت والدین و فرزندان در خانواده هم گاهی می تواند موجب دلخوری طرفین و بروز مسائل و بحث های درون خانوادگی شود.

این آسیب شناس اجتماعی دومین عامل را عوامل اجتماعی دانست و گفت: همین حالا که کرونا توسعه پیدا کرده است. این موضوع می تواند به یکی از عوامل تشدید بحث ها و اختلافات خانوادگی بدل شود. شیوع این ویروس سبب شده تا توقف والدین و فرزندان و همچنین فرزندان با فرزندان در محیط خانه بیشتر از قبل باشد. در این شرایط همه دچار تنش خواهند شد، پمپاز اخبار منفی از بیماری و شرایط جهان، آستانه تحمل افراد را کاهش می دهد و کاهش آستانه تحمل هم باعث افزایش درگیری ها خواهد شد.

علیزاده اضافه نمود: کرونا باعث شده تا بسیاری از افراد کار خود را از دست بدهند. این افراد دیگر درآمدی ندارند و طبیعی است که وقتی شهروندی ببیند که بین اهداف اجتماعی و ابزاری که در اختیار دارد، تناسبی وجود ندارد، دچار پرخاش و رفتار های تند می شود و این دست موارد هم عمدتا بیشتر در محیط خانه بروز پیدا می کند. در این شرایط دولت ها باید از خانواده ها حمایت اجتماعی کافی را داشته باشند، نه اینکه بخشی از مسئولیت خود را هم به گردن مردم بیاندازند.

وی عوامل مالی را به نام عاملی دیگر برشمرد و اظهارکرد: بیکاری و عدم امکان کسب درآمد از سوی فرزندان موجب وابستگی مالی آنان به والدین می شود. حالا تصور کنید، فردی 40 ساله و بیکار باشد. والدین چنین افرادی هم عمدتا بازنشسته هستند و مسائل مالی فراوانی دارند. حالا اگر همین فرد فقط بخواهد یک ساندویچ بخورد، چه مبلغی را باید بپردازد و همین موضوع می تواند منجر به بحران و فشاری مضاعف در خانواده شده و دعوا ها و درگیری های بعدی را پدید آورد. وقتی یک خانواده برخی از امکانات مالی را ندارد و به آنان فشار می آید، این فشار باعث درگیری شده و دو طرف به هم فشار روانی وارد می کنند.

به گفته علیزاده، نابرابری های شدید مالی در کشور و اینکه عده ای مولتی میلیارد ها بوده و اکثریت مردم دارای مسائل شدید مالی باشند، موجب وارد شدن فشار های روانی به خانواده ها می شود. در این شرایط ممکن است طرفین یکدیگر را تخریب و تحقیرکنند و انگشت اتهام در ایجاد وضع بد مالی خانواده را به سمت یکدیگر ببرند. در جامعه ای که دچار نابرابری طبقاتی شود، این نابرابری ها وارد خانواده شده و تنش ها افزایش پیدا می کند و حتی در مواردی که سطح عصبانیت بالا می رود به جنایت هم ختم می شود.

این آسیب شناس اجتماعی گفت: تورم و گرانی موجود در جامعه آستانه تحمل پذیری را پایین می آورد و تحریک پذیری عصبی را بالا می برد که در نتیجه آن تنش ها بین اعضای خانواده بالاتر می رود. تورم و گرانی در جامعه سطح تنش ها را بالا برده و وقتی فرزندان خانواده در سنین بالا هم باشند باعث افزایش درگیری های کلامی و فیزیکی و ... میان اعضای خانواده می شود.

علیزاده از عوامل سیاسی هم به نام یکی دیگر از این عوامل نام برد و گفت: تنش های بین والدین و فرزندان یا حتی بین دو فرزند، به ویژه در شرایطی که توقف درون خانواده هم زیاد باشد، باعث ایجاد مسائلی از این دست خواهد شد. موافقت و مخالفت در بینش فرزندان و والدین، عدم احترام به سلایق و باور های سیاسی، تفاوت دیدگاه نسبت به کشور و آینده آن، مهاجرت و ... از جمله این موارد است.

وی در تشریح مسائل مربوط به عوامل روانشناختی هم گفت: افسردگی سبب کاهش سطح تحمل افراد شده و در نتیجه آن پرخاشگری افزایش می یابد. افزایش سطح خشونت در بخشی از جامعه ما بسیار بالاست و متاسفانه در فیلم های تلویزیونی هم کمتر به حرف های مهرورزانه و محبت بین طرفین پرداخته می شود. در سطح بیرون هم ما شاهدیم که افراد با خشونت با هم رفتار می کنند. پس وقتی آستانه تحمل ها پایین آمده و اختلالات روانی افزایش پیدا کرده است ما باید در انتظار مسائل زیادی در روابط بین فردی باشیم.

این استاد دانشگاه کاهش اعتماد اجتماعی نسبت به یکدیگر و کاهش اعتماد خانوادگی نسبت به یکدیگر را سبب کاهش تاب آوری روانی افراد در محیط خانواده برشمرد و گفت: این موارد در نهایت منجر به بیماری های روحی و روانی و حتی جسمی خواهد شد.

علیزاده به عوامل حقوقی هم به نام ششمین عامل اشاره کرد و اضافه نمود: عوامل حقوقی نظیر عدم قصاص پدر در صورت قتل فرزند و مواردی از این دست، می تواند موجب شود که تنبیه والدین برای فرزندانشان به تنبیهی بزرگتر بدل شود.

وی عوامل ناموسی و حیثیت خانوادگی را آخرین عامل برشمرد و گفت: این رفتار عمدتا در مورد دختر ها یا پسرانی به کار گرفته می شود که رفتارشان متناسب با هنجار های اجتماعی یا خانوادگی نیست و متاسفانه اقوام و قبیله هم مهر تأییدی بر رفتار های خشونت بار گذاشته و قتل های ناموسی رخ می دهد.

این آسیب شناس اجتماعی با اشاره به پرونده خانواده خرمدین، گفت: در این موارد ممکن است یک یا چند عامل گفته شده سبب ارتکاب این جرائم از سوی والدین نسبت به دختر، داماد و پسرشان شده باشد. البته با توجه به اینکه پرونده هنوز کامل نشده ممکن است با تشخیص پزشکی قانونی اختلالات روانی هم در این زوج وجود داشته باشد که باید از سوی روانشناسان بررسی شود.

بابک خرمدین، کارگردان سینما بود که صبح روز یکشنبه 26 اردیبهشت ماه، تکه هایی از جسد مثله شده اش از سطل زباله ای در شهرک اکباتان کشف شد. روز بعد والدین این کارگردان 47 ساله سینما، درحالی که هیچ آثاری از پشیمانی در رفتارشان وجود نداشت به جرم خود اعتراف کردند. هنوز جامعه در شوک این جنایت بود که پدر بابک خرمدین در شامگاه سه شنبه 28 اردیبهشت ماه به دو جنایت دیگر با همدستی همسرش هم اعتراف کرد و گفت که در سال های 90 و 97 داماد و دخترش را هم به شیوه بابک به قتل رسانده و اجسادشان را در نقاط مختلف شهر رها کرده است.